Zasady obrotu ziemią rolną cz. 2 Kontynuując wcześniejszy artykuł, który opisywał najważniejsze akty prawne w obrocie ziemią rolną, w tej części opiszemy w skrócie zasady i regulacje prawne, jakie obowiązują w obrocie gruntami państwowymi i gospodarowaniu Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Trochę historii Na mocy ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa utworzono Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa, która miała prowadzić działalność w zakresie gospodarowania Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa. Agencja została powołana po to, aby przejąć, zrestrukturyzować i sprywatyzować mienie po byłych Państwowych Gospodarstwach Rolnych, nieruchomości rolne Państwowego Funduszu Ziemi, a także inne mienie stanowiące własność Skarbu Państwa. Do końca 1995 r. Agencja przejęła do Zasobu około 4,4 mln ha, z których ponad 83 % pochodziło z 1 666 zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej (ppgr) o przeciętnej powierzchni 2 250 ha. 52,87% zostało rozdysponowane między lokalne ośrodki władzy, Kościoły oraz lasy państwowe. Natomiast blisko 2 mln ha ziemi było przeznczone na sprzedaż. Następcą prawnym Agencji od 2003 roku stała się Agencja Nieruchomości Rolnych, a od 2017 roku Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, który powstał z połączenia Agencji Nieruchomości Rolnych oraz Agencji Rynku Rolnego. Obecnie to KOWR realizuje przepisy wynikające z ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego w zakresie m.in.: * rozpatrywania wniosków i wydawania decyzji na nabycie nieruchomości rolnych, * wykonywania prawa pierwokupu oraz prawa nabycia nieruchomości rolnych, * rozpatrywania wniosków i wydawania decyzji na zbycie lub oddanie w posiadanie innym podmiotom nabytych nieruchomości rolnych przed upływem okresu 5 lat, * nabywania na własność Skarbu Państwa nieruchomości rolnych.
Do 2003 roku w myśli obowiązujących aktów prawnych w zasadzie każdy polski obywatel mógł nabyć dowolnej wielkości nieruchomość rolną. Zmiana w przepisach nastąpiła 11 kwietnia 2003 roku, kiedy to weszła w życie ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego (Prokurat, 2017). Wówczas zmieniono zasady sprzedaży gruntów, nałożono ograniczenia przy nabywaniu gruntów Zasobu do powierzchni 500 ha użytków rolnych (Pyrgies, 2018). Kolejna bardzo istotna zmiana przepisów nastąpiła 14 kwietnia 2016 roku, wówczas ukazała się ustawa
Obecnie obowiązujące przepisy prawa Kolejna zmiana w przepisach została wprowadzona ustawą z dnia 26 kwietnia 2019 r. Co zmieniła ustawa z 2019 roku? * poszerzono zakres swobodnego obrotu ziemią rolną z 0,3 ha do 1 ha, * skrócono okres, w którym nabywca nieruchomości rolnych musi prowadzić gospodarstwo z 10 do 5 lat – w praktyce oznacza to, że po upływie 5 lat będzie można sprzedać działkę, * poza tym rolnik indywidualny potwierdzał, że będzie prowadził gospodarstwo rolne poprzez pisemne oświadczenie, * spod obostrzeń ustawy wyłączono grunty pod stawami rybnymi, które stanowią co najmniej 70 % powierzchni działki oraz nabyte z Zasobu ogródki przydomowe, * zniesiono ograniczenia w stosunku do liczby działek kupowanych w mieście, natomiast na terenach wiejskich na cele nierolnicze można nabyć tylko jedną działkę, * nowelizacja umożliwiła uczelniom wnioskowanie o zakup działki rolnej większej niż * ustawa dała również możliwość zakupu nieruchomości przez rodzeństwo rodziców * ograniczono prawo pierwokupu, które przysługuje KOWR w odniesieniu do akcji * zaistniała możliwość nabycia nieruchomości rolniczej, w toku postępowania upadłościowego i egzekucyjnego, * zaistniała możliwość nabycia nieruchomości na cele rolnicze w wyniku przekształcenia, podziału lub łączenia spółek prawa handlowego.
Planowane zmiany w ustawie Wg artykułu zamieszczonego na stronie prawo.pl w dniu 21 kwietnia 2022 roku do konsultacji publicznych trafił projekt, który zakłada zmiany w obecnie obowiązujących przepisach. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi chce dokonać usprawnień w gospodarowaniu gruntami Skarbu Państwa. MRiRW chce dać możliwość uczestnictwa w przetargach, które organizuje KOWR byłym bezumownym użytkownikom, którym upływie 5 lat od chwili oddania nieruchomości Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa. Obecnie użytkownicy Ci dożywotnio nie mogą brać udziału w przetargach, nawet jeżeli będą tylko jedynymi zainteresowanymi, żeby gospodarować daną nieruchomością. Poza tym projekt zakłada wprowadzenie większej elastyczności w obrocie gruntami rolnymi, które są w prywatnym posiadaniu. (https://www.prawo.pl/biznes/sprzedaz-i-dzierzawa-prywatnej-ziemi-rolnej,514484.html, dostęp 08.02.2023).
Źródła: Pyrgies J. (2018): Rynek ziemi rolniczej w Polsce. Towarzystwo ekonomistów polskich. Warszawa, luty 2018. Prokurat S. (2017): Ekonomiczne i prawne aspekty obrotu ziemią w Polsce na tle rynku europejskiego. Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk. Ekonomia — Wroclaw Economic Review 23/3 (2017). Acta Universitatis Wratislaviensis, No 3807, 147. Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, t.j. Dz. U. 2022 poz. 514. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 461. Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, tj. Dz.U. 2022 poz. 507. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. 2019 poz. 1080. https://www.prawo.pl/biznes/sprzedaz-i-dzierzawa-prywatnej-ziemi-rolnej,514484.html, dostęp 08.02.2023 https://www.kowr.gov.pl/
Fot. pixabay
Radzisława Cabała-Bratyszewska Starszy specjalista ds. ekonomiki Dział Ekonomiki i Zarządzania Gospodarstwem Rolnym LUTY 2023
|
